سخن پایان

کِتاب مجموعه‌ای از برگه‌های نوشته شده، مصوّر، چاپ شده یا صفحه‌های خالی (صفحه سپید و نانوشته) است که می‌تواند از جوهر، کاغذ (ورق)، پوست جانوران یا مواد دیگر (چسب، نخ و…) ساخته شود. معمولاً از یک طرف به یکدیگر محکم شده یا وصل می‌شوند. هر برگه در کتاب، ورق و هر سمت یا روی هر ورق، صفحه نامیده می‌شود. به جلد کردن کتاب به اصطلاح صحافی گفته می‌شود. اندازه کتاب‌ها گوناگون است. در ایران، قطعِ رحلی، وزیری و جیبی (و در دوران اخیر قطع رقعی) از مشهورترین قطع‌های کتاب است. کوچک‌ترین کتاب دنیا یک انجیل است که در موزهٔ کلیسای وانک اصفهان نگهداری می‌شود. اولین کتاب به زبان فارسی در هند و به دست یک زبان ارمنی به زیور طبع آراسته شده است. از انواع دیگر کتاب، کتاب دیجیتالی (به انگلیسی: e-Book) است که کتاب در قالب بسته‌های نرم‌افزاری مانندِ پی‌دی‌اف یا ئی‌پاب ارائه می‌شود که وسایلی نیز به نام کتابخوان الکترونیکی مانندِ آمازون کیندل برای خواندن آن به کار می‌رود. نمونهٔ دیگری از کتاب غیرِ چاپّی کتاب صوتی است، یعنی کتاب‌هایی که توسط فرد یا افرادی خوانده و گاهی به صورت نمایشنامه اجرا می‌شوند. این کتاب‌ها ممکن است با موسیقی و افکت همراه باشند.

تاکنون تعریف مشخص و کاملی ارائه نشده است و نخواهد شد که بتواند مفهوم تمام انواع گوناگون کتاب را دربرگیرد.[۱] اما یکی از تعاریف معتبری که برای کتاب ارائه شده است، مربوط به سازمان یونسکو می‌شود: کتاب نوعی اثر چاپی صحافی‌شده است که بیشتر از ۴۹ صفحه داشته باشد و مانندِ نشریات، تحت یک عنوان ثابت، به‌صورت دوره‌ای منتشر نشود.[۲] تعریف دیگری نیز کتاب را «مجموعه‌ای از لوح‌های چوبی یا عاجی یا مجموعه‌ای از ورق‌های کاغذ، پوست آهو یا ماده‌ای مانند آن، اعم از دست‌نویس یا چاپی که با هم به نخ کشیده یا صحافی شده باشند» معرفی کرده است.[۳] تعریف دیگری که به نظر می‌رسد مناسب باشد، محتوای تولید شده توسط نویسنده که هدف مشخصی را دنبال کند و کتاب حولِ محور هدف مشخص شده توسط نویسنده مطالبی ارائه دهد و در پایان کتاب، نویسنده به هدف خود برسد و در این مجال، ارجاع کلّی به کتابِ دیگر یا مقاله نداشته باشد